Poeta, eseista, prozaik, tłumacz, wykładowca, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1980). 109. rocznica urodzin Czesława Miłosza

Urodził się 30 czerwca 1911 roku na Litwie w Szetejniach w rodzinie, która należała do starego szlacheckiego rodu. Wychował się na terenie dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego, które wraz ze swoją wielokulturową i tolerancyjną atmosferą wywarło decydujący wpływ na jego twórczość. Często w swojej twórczości będzie odwoływał się do wspomnień z dzieciństwa. W 1929 roku zdał maturę i został studentem Uniwersytetu Stefana Batorego. Początkowo wybrał wydział humanistyczny, lecz wkrótce przeniósł się na prawo. Działał w studenckim Kole Polonistów i jako jego członek zadebiutował w 1930 roku wierszami na łamach uniwersyteckiego pisma. Trzy lata później ukazał się jego pierwszy tomik poetycki Poemat o czasie zastygłym.

W 1935 roku rozpoczął swoją pierwszą zawodową pracę w rozgłośni Polskiego Radia w Wilnie. W kolejnym roku wydał tomik Trzy zimy, który znakomicie oddał panujące nastroje oraz zebrał doskonałe recenzje. W 1937 roku podróżował po Włoszech, a po powrocie przeniósł się do Warszawy, wciąż pozostając pracownikiem Polskiego Radia. Po wybuchu II wojny światowej  zgłasza się na ochotnika do wojska. Zostaje jednak zawrócony z linii frontu. Gdy w czerwcu 1940 roku do Wilna wkracza Armia Miłosz ucieka do stolicy, gdzie aktywnie uczestniczy w podziemnym życiu literackim. 

W tym czasie pod pseudonimem Jan Syruć publikuje tomik Wiersze, który jest pierwszą publikacją poetycką podziemnej Warszawy. W 1943 powstają jego przełomowe, dojrzałe utwory Świat. W czasie wojny Czesław i Andrzej Miłoszowie pomagają rodzinom Trossów i Wołkomińskich, za co w 1989 roku zostają uhonorowani przez tytułem “Sprawiedliwych wśród Narodów Świata”. W 1945 roku wydaje jeden z najbardziej znaczących tomików poezji polskiej XX wieku Ocalenie.

Po wojnie poeta początkowo nie był wrogo nastawiony do nowej władzy i w latach 1945-1951 pracował jako attaché kulturalny, jednak w 1951 roku zerwał na zawsze z władzami Polski Ludowej, poprosił rząd Francji o azyl polityczny. Przeprowadził się Maisons Laffitte, siedziby Instytutu Literackiego, który był kierowany przez Jerzego Giedroycia. Ukazały się tu wszystkie najważniejsze książki przyszłego noblisty, w tym głośna analiza postawy pisarzy w czasach stalinizmu zatytułowana Zniewolony umysł. 

W czasie, kiedy – jak sam twierdzi – opuściła go wena poetycka, napisał Dolinę Issy. W 1960 roku na zaproszenie uniwersytetu stanowego California wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Pełnił posadę profesora na Wydziale Języków i Literatur Słowiańskich University of California w Berkeley przez blisko 20 lat. W 1965 roku wydał anglojęzyczną antologię polskiej poezji Postwar Polish Poetry. W 1973 roku został wydany pierwszy zbiór jego wierszy Selected Poems i od tego czasu jego popularność rosła. 

W 1974 roku wydał ważny tom poetycki Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada, a trzy lata później ukazała się jedna z najważniejszych książek eseistycznych Ziemia Ulro. W 1978 roku otrzymał Międzynarodową Nagrodę Literacką Neustadt, która jest nazywana Małym Noblem. W 1980 roku, czasie powstania Solidarności i przygotowań do politycznego przełomu w Europie, Szwedzka Akademia przyznaje Czesławowi Miłoszowi Nagrodę Nobla. W Polsce po raz pierwszy od 1945 roku zostają wydane tomiki jego poezji. W kolejnym roku Czesław Miłosz odwiedził ojczyznę. W międzyczasie publikuje kolejne tomy wierszy, zyskując coraz większą popularność na świecie.

Na stałe do kraju przeprowadził się w 1993 roku. Zamieszkał w Krakowie, o którym mawiał, że najbardziej przypominał mu Wilno. Od władz miasta otrzymał honorowe obywatelstwo oraz mieszkanie. Po 1989 roku w Polsce ukazywało się coraz więcej jego książek. Ostatnia dekada życia poety była dla niego niezwykle twórczym okresem, a każda z nowych książek cieszyła się dużym uznaniem, zarówno krytyków, jak i czytelników. 

W 1998 roku otrzymał Nagrodę Literacką NIKE za tom Piesek przydrożny. W 2000 roku za tom poezji To otrzymał srebrny medal 600-lecia odnowienia Akademii Krakowskiej przyznanej przez Uniwersytet Jagielloński. Czesław Miłosz zmarł 14 sierpnia 2004 roku w Krakowie, w wieku 93 lat. Pochowano go w Krypcie Zasłużonych kościoła na Skałce w Krakowie.

Źródło: wikipedia, życiorysy, culture
Źródło zdjęcia: retropress.pl. zdjęcie, zdjęcie 2