„Nie ma piękna, jeśli w nim leży krzywda człowieka. Nie ma prawdy, która tę krzywdę pomija. Nie ma dobra, które na nią pozwala.” 98. rocznica urodzin Tadeusza Borowskiego

Tadeusz Borowski urodził się 12 listopada 1922 roku w Żytomierzu w ZSRR, zmarł tragicznie 3 lipca 1951 w Warszawie. Poeta, prozaik, publicysta. Więzień Auschwitz i Dachau. Jego ojciec został w 1926 r. wywieziony do Karelli (Federacja Rosyjska), matka w 1930 r. podzieliła los męża, zesłana na Syberię. Tadeusza i jego starszego brata wychowywała rodzina w Marchlewsku. Po repatriacji ojca do kraju w 1932 r., przyszły pisarz uczył się w Warszawie. Tadeusz w 1940 roku ukończył gimnazjum na tajnych kompletach, co zostało opisane w opowiadaniu Matura na Targowej, a następnie studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie poznał swoją przyszłą żonę, Marię Rundo. Pracował w prywatnej firmie budowlanej i współpracował z miesięcznikiem „Droga” ukazującym się w stolicy. Od 1941 r. zaczął uczestniczyć w podziemnym ruchu kulturalnym. Zadebiutował rok później tomikiem Gdziekolwiek ziemia, wykonanym własnoręcznie techniką powielaczową. W jego realizacji pomagał mu przyjaciel Piotr Słonimski. 

25 lutego 1943 został aresztowany w mieszkaniu przyjaciół i wywieziony na Pawiak, a następnie do Auschwitz. Otrzymał numer obozowy 119198. Dzień przed nim gestapo zatrzymało jego ukochaną, która trafiła do obozu kobiecego w Birkenau. W obozie Borowski pełnił funkcję sanitariusza. Pisał wtedy wiersze oraz cenione przez współwięźniów piosenki i kolędy obozowe. Od wiosny 1944 wysyłał do odnalezionej w Birkenau Marii listy, wykorzystane potem w tomie Byliśmy w Oświęcimiu i opowiadaniu U nas, w Auschwitzu...  W sierpniu tego roku przewieziono go wraz z innymi do obozu w Dautmergen, a potem do Dachau, gdzie  więźniowie zostali wyzwoleni przez armię amerykańską. Następnie został przeniesiony do obozu dla dipisów, (DP - ang. displaced person - więźniów wyzwolonych z obozów koncentracyjnych) na przedmieściach Monachium. Zwolniony we wrześniu 1945, rozpoczął działalność wśród Polaków w Niemczech, współorganizując Biuro Poszukiwania Rodzin przy PCK (sam szukał narzeczonej. Maria z Birkenau trafiła do Ravensbrück, a po wyzwoleniu do sanatorium w Szwecji). 

Podczas pobytu w stolicy Bawarii opublikował tom wierszy Imiona nurtu oraz wydał wraz z Januszem Nelem-Siedleckim i Krystynem Olszewskim książkę Byliśmy w Oświęcimiu. W maju 1946 roku wrócił do kraju i rozpoczął przerwane studia, ale nigdy ich nie ukończył. Po powrocie Marii wziął z nią ślub. Współpracował z wieloma pismami. Był w awangardzie młodych bezkompromisowych twórców, wychwalających nowy ustrój. W tym czasie stał na czele sekcji literackiej Klubu Młodych Artystów i Naukowców. Brał udział w Kongresie w Obronie Pokoju we Wrocławiu w 1948 r. jako wicedyrektor biura prasowego i redaktor gazety kongresowej. Cztery lata po powrocie do Polski, jego twórczość zaowocowała Państwową Nagrodą Artystyczną. Po 1947 r. ukazały się Pewien żołnierz, Pożegnanie z Marią, Kamienny świat. Poeta wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej, rok później wyjechał do Berlina, oficjalnie jako referent kulturalny Polskiego Biura Informacji Prasowej przy Misji Wojskowej, naprawdę, jako współpracownik wywiadu. 

Po powrocie stał się czołowym twórcą socrealizmu, choć tak naprawdę nie pisał w tym okresie niczego poza publicystyką. Uważał, że komunizm ulegnie przeobrażeniu. Ze wspomnień przyjaciół wyłania się obraz drobnego, niewysokiego bruneta ze skłonnością do tycia, o nerwowym śmiechu. Był oczytany, gadatliwy, błyskotliwy i dowcipny, ale też napastliwy i prowokacyjny. Reportażysta i poeta Ryszard Kapuściński zapamiętał Tadeusza jako człowieka radosnego, pełnego entuzjazmu, na pewno nie kandydata na samobójcę. A jednak kilkakrotnie próbował się zabić, najczęściej w okresach powtarzających się u niego depresji. Tadeusz Borowski zmarł 3 lipca 1951 roku, zaledwie kilka dni po narodzinach córki. Okoliczności jego śmierci są niejasne, w zatruciu gazem dopatrywano się samobójstwa. Został pochowany w Warszawie, na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Źródło: dzieje.pl/wikipedia.org/culture.pl
Źródło zdjęć:/wikiwand.com/ ksiegarnia.pwn.pl/wikipedia.pl/aleklasa.pl