Irlandzki poeta, prozaik, dramatopisarz i filolog klasyczny. Przedstawiciel modernistycznego estetyzmu. Był synem znanego chirurga, okulisty i laryngologa sir Williama Wilde’a i lady Jane Wilde, poetki, która prowadziła jeden z najznamienitszych salonów literackich Dublina, zajmując się też tłumaczeniem literatury niemieckiej. Ucząc się zyskał opinię wybitnie zdolnego. We wszystkich szkołach wyróżniał się, zdobywał nagrody i stypendia. W Oksfordzie w roku 1878 zdobył pierwszy laur poetycki za wiersz „Ravenna”. Na uniwersytecie znany był szczególnie ze swego błyskotliwego humoru i daru wymowy, z drugiej strony wyróżniał się ekstrawagancją. Demonstrował swoją zniewieściałość, nosił długie włosy, drwił z „męskich” zawodów sportowych, a swoje pokoje przystrajał pawimi piórami, kwiatami, porcelaną i innymi bibelotami. W tym okresie stał się przedstawicielem estetyzmu, który głosił hasło „sztuka dla sztuki”. Postawa i poglądy Wilde’a z jednej strony były wyszydzane, z drugiej – podziwiane i modne, a on stał się z czasem bywalcem salonów i arbitrem w sprawach sztuki. W roku 1882 pojechał z cyklem wykładów do Stanów Zjednoczonych. 

W więzieniu Wilde podupadł na zdrowiu, a jego stan finansowy po wyjściu na wolność był godny pożałowania. Pod przybranym nazwiskiem Sebastian Melmoth wyjechał na kontynent i tam spędził ostatnie lata życia. W tym okresie opublikował słynny poemat Ballada o więzieniu w Reading (1898). Zmarł w podrzędnym paryskim hoteliku z powodu zapalenia opon mózgowych. Miał 46 lat. Na łożu śmierci przeszedł na katolicyzm. Został pochowany na cimetière de Bagneu, w 1909 szczątki przeniesiono na cmentarz Père-Lachaise. Życie Oscara Wilde’a stało się podstawą do nakręcenia filmów fabularnych: Procesy Oskara Wilde’a (1960) z Peterem Finchem w roli głównej, Wilde (1997) z Stephenem Fry'em, The Happy Prince (2018) - w roli Oscara Wilde wystąpił Rupert Everett.

Źródło: lubimyczytac.pl/wikipedia.pl
Źródło zdjęć: fineartamerica.com/theguardian.com/kulturanacodzien.pl/freeimages.com

Źródło: merlin.pl/wikipedia.org
Źródło zdjęcia: smithsonianmag.com/smithsonianmag.com/hlatimes.com

P. D. James właściwie Phyllis Dorothy James urodziła się 3 sierpnia 1920 w Oksfordzie jako córka inspektora podatkowego. Brytyjska pisarka, autorka thrillerów oraz powieści kryminalnych, cieszących się popularnością wśród czytelników nie tylko w swoim kraju. Stworzyła 14 pozycji, których głównym bohaterem jest inspektor Adam Dalgliesh. Wykreowała także postać prywatnej detektyw Cordelii Gray. Wykształcenie zdobyła w Cambridge High School. W 1941 roku poślubiła lekarza wojskowego Ernesta Connora Bantry White'a, z którym miała dwie córki. Od 1949 do 1968 roku pracowała w państwowej służbie zdrowia jako administrator, a zdobyte doświadczenie pomogło jej stworzyć realistyczne tło do Całunu dla pielęgniarki, Czarnej wieży i Zmysłu zabijania. Jej debiut przypada na 1962, kiedy wydała Cover her face – pierwszą książkę z cyklu ze swym bohaterem. Dwa lata później zmarł jej mąż. W 1968 rozpoczęła pracę w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. W roku 1979 przeszła na emeryturę. 

Była członkiem Izby Lordów, Królewskiego Towarzystwa Kultury oraz Instytutu Brytyjskiego. Należała do Arts Council, instytucji dotującej działalność kulturalną. Służyła jako sędzia pokoju w Middlesex i w Londynie. W trakcie swojej kariery pisarskiej James napisała również wiele esejów i opowiadań do czasopism i antologii, które jeszcze nie zostały zebrane. Wiele jej książek zostało zaadaptowanych w formie telewizyjnych seriali przez stację BBC. Rolę inspektora powierzono angielskiemu aktorowi Royowi Marsdenowi. BBC dokonało następnie adaptacji Death in Holy Orders (2003) oraz The Murder Room (2004). W roli głównej wystąpił Martin Shaw. W ekranizacji meksykańskiego reżysera Alfonso Cuaron Ludzkie dzieci (2006) wystąpili: Julianne Moore, Michael Caine, Clive Owen. Dostała wiele nagród. W 1983 otrzymała Order Imperium Brytyjskiego. Odeszła w wieku 94 lat 27 listopada 2014 w Anglii.

Źródło: wikipedia.org/filmweb.pl/empik.com/ksiazki.wp.pl
Źródło zdjęcia: independent.co.uk/ theguardian.com/pdjames.co.uk

Adam Mickiewicz to jedno z najważniejszych nazwisk polskiej literatury. Jeden z trzech, obok Juliusza Słowackiego i Zygmunta Krasińskiego, wielkich wieszczów epoki romantyzmu. Na stałe zapisał się w historii jako niezwykle utalentowany tłumacz, działacz polityczny, ale przede wszystkim poeta, autor ponadczasowych wierszy, poematów i dramatów, jak Pan Tadeusz, Dziady, Sonety krymskie, Konrad Wallenrod czy Reduta Ordona. Swoją twórczością przesiąkniętą patriotyzmem, mistycyzmem i polskim mesjanizmem inspirował i wciąż inspiruje kolejne pokolenia twórców. Adam Bernard Mickiewicz urodził się w Wigilię Świąt Bożego Narodzenia, 24 grudnia 1798 roku w litewskim Nowogródku w rodzinie adwokata sądowego, wywodzącego się ze szlachty zaściankowej. Po ukończeniu dominikańskiej szkoły powiatowej udał się do Wilna, gdzie na Cesarskim Uniwersytecie podjął studia w zakresie nauk humanistycznych. Stopień magistra uzyskał w 1819 roku. Jeszcze podczas studiów był – obok Tomasza Zana – jednym z założycieli Towarzystwa Filomatycznego, tajnego stowarzyszenia skupiającego się na samokształceniu i pomaganiu sobie nawzajem w nauce, a także na kształtowaniu postaw patriotycznych i niepodległościowych. 

Od tego samego roku pracował w Kownie jako nauczyciel, jednocześnie przygotowując swoją rozprawę filozoficzną, która kilka lat później przyniosła mu tytuł magistra w tej dziedzinie. Początek lat dwudziestych to również czas, w którym młody literat przeżył niespełnioną miłość do Maryli Wereszczakówny. Zauroczenie to, mimo że pozbawione szczęśliwego zakończenia, przyczyniło się do powstania wielu istotnych tekstów poety, takich jak Świtezianka czy też Do M***. Zostały one opublikowane w 1822 roku w Balladach i romansach, obok m.in. Romantyczności, uznawanej do dziś przez znawców literatury za swoisty manifest polskiego romantyzmu. Za swój udział w organizacjach młodzieżowych został wkrótce aresztowany i zesłany w głąb Rosji. W 1829 roku zaczął podróżować po Europie. Po dwóch latach chciał wrócić do kraju, w którym szalało powstanie, ostatecznie jednak granicy nie przekroczył i pozostał w Dreźnie. Stamtąd wyruszył do Paryża, gdzie osiadł na stałe. Tam też poślubił Celinę Szymanowską, z którą doczekał się sześciorga dzieci. W tamtym czasie powstały także II, IV i III część Dziadów. Pobyt poety w Rosji zaowocował także znajomością m.in. z Aleksandrem Puszkinem. 

Adam Mickiewicz wykładał na uczelniach w Paryżu i Lozannie, a także angażował się silnie w działania patriotycznego ruchu Wielkiej Emigracji. Swoją epopeję narodową Pan Tadeusz wydał w 1834 roku. W 1848 roku poeta utworzył Legion Polski w Rzymie, którego zadaniem miało być wyzwolenie kraju. Po jego rozbiciu powrócił do stolicy Francji, gdzie założył i przez kilka miesięcy redagował „Trybunę Ludów”. W 1855 roku pojechał do Konstantynopola, by tam powołać do życia kolejny Legion. Panowała tam wówczas epidemia cholery, która mogła być przyczyną jego nagłej, niespodziewanej śmierci, która datowana jest na 26 listopada. Jego ciało zostało pochowane najpierw na cmentarzu nieopodal Paryża, a kilkadziesiąt lat później, w 1890 roku, przewiezione do Polski i złożone na Wawelu.

Źródło: merlin.pl/ciekawostkihistoryczne.pl
Źródło zdjęcia: culture.pl/kresy.pl/polskieradio.pl/przewodnik-wilno.lt

Święta Katarzyna

O Katarzyno święta

w dniu Twych imienin

dziewczęta

wosk leją, od wieków wróżą

dobrze się w niebie postaraj

by każda tęga cienka

duża średnia mała

miała męża górala

Ksiądz Jan Twardowski

1996

 

Źródło: merlin.pl/karolbunsch.pl
Źródło zdjęć: .karolbunsch.pl/imged.pl/wikipedia.org

Margaret Eleanor Atwood jest kanadyjską pisarką, autorką ponad pięćdziesięciu książek, wśród których znajdują się powieści, tomy poetyckie i eseje. Jedną z jej najbardziej znanych publikacji jest Opowieść podręcznej, która w 2017 roku doczekała się głośnej ekranizacji w formie serialu telewizyjnego. Margaret Atwood urodziła się 18 listopada 1939 roku w Ottawie. Jest córką entomologa i dietetyczki. Ze względu na pracę ojca, rodzina dużo podróżowała i zmieniała miejsce zamieszkania. Przez ostatnie dwadzieścia lat pisarka dzieliła swój czas pomiędzy Francją a Kanadą. Będąc dzieckiem, zaczytywała się w książkach, komiksach i baśniach braci Grimm. Ponadto już w wieku sześciu lat zaczęła pisać własne wiersze i przedstawienia. Kiedy miała szesnaście lat postanowiła, że w przyszłości chce być zawodową pisarką. Jest wegetarianką. Ukończyła filologię angielską, filozofię i romanistykę na Uniwersytecie w Toronto. Rozpoczęła studia doktoranckie na Harvardzie, ale pracy doktorskiej nie udało jej się ukończyć. Następnie zaczęła karierę jako wykładowca akademicki m.in. pracowała na Uniwersytecie Nowojorskim. 

Już na uczelni zaczęła publikować swoje wiersze w czasopiśmie „Acta Victoriana”. W 1961 roku samodzielnie wydała swój pierwszy tomik poezji, zatytułowany Double Persephone. Sześć lat później został uhonorowany najbardziej prestiżową nagrodą literacką przyznawaną w Kanadzie. Pod koniec lat sześćdziesiątych Atwood była już rozpoznawaną poetką - jej wiersze ukazywały się w niemal wszystkich antologiach poezji kanadyjskiej. Nagroda umożliwiła początek powieściopisarskiej kariery. W 1968 poślubiła Jima Polka, z którym rozwiodła się pięć lat później. Wkrótce po rozwodzie związała się z pisarzem i dziennikarzem Graeme'em Gibsonem. W 1976 urodziła się im córka Eleanor. Razem z mężem zapisała się do kanadyjskiej Partii Zielonych. Bardzo często powracającym w dziełach Atwood motywem jest feminizm i opresja kobiet w społeczeństwie. Dodatkowo w jej tekstach można odnaleźć elementy fantastyki, akcja powieści umiejscawiana jest nierzadko w niedalekiej przyszłości. 

Za swoje prace była niejednokrotnie nagradzana. Wymieniali jej nazwisko wśród kandydatów do Literackiej Nagrody Nobla. Była pierwszą w historii laureatką prestiżowej Nagrody im. Arthura C. Clarke, przyznawanej za najlepszą powieść science fiction. Najbardziej znanymi utworami Margaret Atwood są antyutopijna powieść Opowieść podręcznej i Testamenty – kontynuacja napisana po trzydziestu latach. Inne ważne książki w jej dorobku to utwory: Ślepy zabójca, Życie przed mężczyzną, Oryks i Derkacz, MaddAddam oraz Kocie oko. Ponadto wydała też kilkanaście tomów poezji, liczne zbiory opowiadań (np. Moralny nieład), a także cztery książki dla dzieci. We wrześniu 2019 w wyniku udaru zmarł jej wieloletni partner Graeme Gibson.

Źródło: merlin.pl/wikipedia.org/znak.com.pl/margaretatwood.ca
Źródło zdjęć: bidoonism.com/cbc.ca/irishmirror.ie

Ci, co chcieliby studiować,
Mają to w pamięci chować:
I wszelką im chwałę dać.
Preceptorów zawsze słuchać
Nisko się przed nimi kłaniać.
Starszym ludziom nie przyganiać,
A tkwić całą duszą w księgach.
Zabaw niecnych się wystrzegać,
Po cudze nigdy nie sięgać
Milknąć, gdy się wszczyna zwada.
I niczego nie podkradać.
Na zaczepki nie odpowiadać,
Wykłady pilnie nawiedzać,
Ani co skrycie sprzedawać,
A lenistwo precz odpędzać.
Co znalezione, oddawać,
                               

Tekst wg: H. Kowalewicz, Średniowieczna poezja polskich żaków.

Astrid Lindgren należy do czołowych twórców literatury dziecięcej. Jej książki jak np. Pippi Pończoszanka, Dzieci z Bullerbyn, Bracia Lwie serce czy Dzieci z ulicy Awanturników urosły już niemal do rangi kultowych. Astrid Lindgren, a właściwie Astrid Anna Emilia Lindgren urodziła się 14 listopada 1907 roku w szwedzkim miasteczku Vimmerby w zamożnej, chłopskiej rodzinie. Już od dzieciństwa wykazywała talent pisarski. Jej szkolne wypracowanie opublikowała „Gazeta Zimmery”, a gdy skończyła 17 lat, zaproponowano jej tam pracę. W wieku zaledwie 18 lat wyjechała do Sztokholmu. Tam uczestniczyła w kursach stenografii i maszynopisania. W 1926 urodziła syna Larsa. W tym samym roku autorka znalazła pracę najpierw w Szwedzkiej Centrali Księgarskiej, a później w Królewskim Klubie Automobilowym. Tam poznała swojego przyszłego męża, Sture Lindgrena. Pod koniec 1929, pani Stevens – opiekunka jej syna, z powodu choroby nie była w stanie dłużej zajmować się dzieckiem. Przyszła pisarka oddała chłopca pod opiekę swoim rodzicom. W 1931 roku odbył się ślub Astrid i Sture Lindgren. Trzy lata później urodziła się im córka Karin. Pod koniec lat 40. podjęła pracę w jednym z oddziałów służby wywiadowczej jako cenzor korespondencji. 

Debiutowała literacko w wieku 37 lat, tytułem Zwierzenia Britt-Marii. Lektura została pozytywnie przyjęta, a autorka rozpoczęła pisanie kolejnych książek dla dzieci. Moralizatorstwo dawnych utworów Lindgren zastąpiła humorem, trafną obserwacją obyczajowo-psychologiczną oraz powiązaniem świata swych książek ze współczesną rzeczywistością lub ludową fantastyką. W 1945 opublikowała Pippi Pończoszanke – historię dziewczynki wymyślonej przez jej córkę. Za powieść tę otrzymała nagrodę przyznaną od wydawnictwa. Rok później rozpoczęła tam trwającą 25 lat pracę na stanowisku redaktora książek dla dzieci. Po opublikowaniu kolejnej części przygód Pippi, tj. Pippi wchodzi na pokład, w mediach pojawiła się fala krytyki wymierzona w autorkę i jej twórczość. Zarzucono jej m.in. brak talentu. Literatka nie odniosła się jednak do medialnych dyskusji i tym bardziej nie porzuciła swojego fachu. W 1952 jej mąż zmarł po kilku latach choroby. 

Jej bibliografia liczy ponad 20 powieści i zbiorów opowiadań, wydanych łącznie w ponad 10 milionach egzemplarzy i w 73 językach. Wiele z jej książek zostało sfilmowanych. Książki o Pippi stały się największym szwedzkim bestsellerem wszech czasów dla dzieci. Była laureatką wielu nagród (w tym polskiego „Orderu Uśmiechu”). W 1989 roku przyznano jej również tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego. W 1996 roku Rosyjska Akademia Nauk za zgodą samej Lindgren nazwała jej imieniem asteroidę nr 3204. Choć pisarka zyskała ogromną sławę nie tylko w rodzimym kraju, ale i w Rosji, Anglii oraz innych państwach, to największy fenomen jej popularności odnotowano w Niemczech. Jej imię nosi tam aż sto szesnaście szkół. Tamtejsze stacje telewizyjne prześcigały się w zapraszaniu jej do programów. Astrid Lindgren zmarła w Sztokholmie 28 stycznia 2002 roku w wyniku powikłań po infekcji wirusowej, w wieku 94 lat. Na uroczystościach pogrzebowych pojawiło się wiele znanych osobistości życia publicznego, m.in. rodzina królewska. Ciało prozatorki spoczęło w jej rodzinnym miasteczku Vimmerby.

Źródło: merlin.pl/booklips.pl/wikipedia.org
Źródło zdjęcia: zwierciadlo.pl/paudedamasc.com/polityka.pl