Życie ludzkie na pozór to zwykły kawał, lecz on nie jest tak prosty, jak by się zdawał. 146. rocznica urodzin Tadeusza Boya Żeleńskiego, pisarza, poety-satyryka, kronikarza, eseisty

Tadeusz Boy-Żeleński urodził się 21 grudnia 1874 r. w Warszawie. To bez wąt­pie­nia jeden z naj­waż­niej­szych a za­ra­zem naj­bar­dziej fa­scy­nu­ją­cych po­sta­ci pol­skiej kul­tu­ry XX wieku. Ko­ja­rzo­ny był przede wszyst­kim z tłu­ma­cze­nia­mi li­te­ra­tu­ry fran­cu­skiej. Po­nad­to był rów­nież zna­ko­mi­tym pu­bli­cy­stą, po­etą, fe­lie­to­ni­stą oraz sa­ty­ry­kiem. Wy­cho­wał się w in­te­li­genc­kiej ro­dzi­nie – oj­ciec Wła­dy­sław był zna­nym kom­po­zy­to­rem, mat­ka z ko­lei pro­wa­dzi­ła buj­ne ży­cie to­wa­rzy­skie. Ich dom od­wie­dza­li m.in. Igna­cy Pa­de­rew­ski czy Oskar Kol­berg. Od 1892 studiował medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim. W tym okresie życia był związany ze środowiskiem krakowskiej bohemy artystycznej, nie stronił od alkoholu i gry w karty. Jako poeta zadebiutował w 1895 r. cykle sonetów. W 1898 roku przeprowadził się do Krakowa Stanisław Przybyszewski, który stał się jego nieodłącznym towarzyszem. W okre­sie póź­niej­szym doj­rza­ły już Boy wspo­mi­nał te cza­sy z mie­sza­ni­ną dy­stan­su oraz roz­rzew­nie­nia. Wy­star­czy tu­taj wspo­mnieć ta­ki tek­st, jak Bau­de­la­ire: po­eta kra­kow­ski. 

Po otrzymaniu dyplomu medycznego rozpoczął pracę w krakowskim Szpitalu św. Ludwika. Od roku 1906 udzielał się jako współautor programów Zielonego Balonika - kabaretu działającego w Jamie Michalikowej. Owocem pracy nad tekstami były Słówka - zbiór wierszowanych piosenek i utworów satyrycznych, wydany we Lwowie w 1913 r. Dwa lata później powołano go do armii austriackiej i do zakończenia pierwszej wojny światowej pracował jako lekarz kolejowy, w wolnych chwilach tłumacząc literaturę francuską. W 1919 r. Boy rozpoczął pracę recenzenta teatralnego. W 1922 roku za wybitne przekłady otrzymał Krzyż Kawalerski Legii Honorowej. W sumie przetłumaczył ponad 100 tomów francuskiej klasyki m.in. dzieła Moliera, Diderota, Woltera, Balzaka czy Prousta. Jako komentator wydał m.in.: Studia i szkice z literatury francuskiej, trzytomowe szkice Mózg i płeć, a także monografie: Molier i Balzak. W latach 1920-1939 opublikował w 17 tomach cykl felietonów teatralnych Flirt z Melpomeną.  Po prze­pro­wadz­ce do War­sza­wy kie­ro­wał Te­atrem Pol­skim. Prowadził również kampanie literackie, mające na celu demitologizację luminarzy polskiej literatury, wydając m.in. Brązowników i Obrachunki fredrowskie. 

Boy był współzałożycielem stacji sztucznego żywienia niemowląt "Kropla mleka" oraz pierwszej w Polsce poradni świadomego macierzyństwa. Propagował wzorce zdyscyplinowanego myślenia, krytykował pruderię obyczajową. Inspirował dyskusje, stawiał krępujące pytania, wdawał się w polemiki. Z uwagi na ostrość stawianych tez, bywał obiektem ataków, zwłaszcza ze strony episkopatu. Polemikę z nim podejmowali również intelektualiści i artyści, m.in. Stanisław Ignacy Witkiewicz. Po wybuchu II wojny światowej trafił do Lwowa, gdzie objął katedrę historii literatury francuskiej na tamtejszym uniwersytecie. Tam działał w oddziale Związku Literatów Polskich. 19 listopada 1939 r. podpisał oświadczenie pisarzy polskich za przyłączeniem Zachodniej Ukrainy do Rosji. Wkrót­ce po za­ję­ciu Lwo­wa przez Niem­ców, 3 lip­ca 1941 roku, Ta­de­usz Boy-Żeleń­ski zo­stał aresz­to­wa­ny i roz­strze­la­ny wraz z in­ny­mi lwow­ski­mi pro­fe­so­ra­mi. Miejsce jego pochówku jest nieznane.

Źródło: dzieje.pl/poezja.org
Źródło zdjęć: teologiapolityczna.pl//kobieta.onet.pl/merlin.pl