Pochodził z rodziny o polskich korzeniach, mówił biegle po polsku, cenił Mickiewicza, nigdy jednak nie przyznawał się do polskiego pochodzenia. 140. rocznica śmierci Fiodora Dostojewskiego, rosyjskiego pisarza i eseisty, mistrza prozy psychologicznej, prekursora egzystencjalizmu

Urodził się 30 października 1821 roku w Moskwie. Był drugim synem z ośmiorga dzieci lekarza Michała Andriejewicza Dostojewskiego i Marii Dostojewskiej z domu Nieczajew. W 1838 roku rozpoczął naukę w Wojskowej Szkole Inżynieryjnej w Petersburgu. W tym okresie intensywnie studiował wielkie dzieła literatury, m.in. Pascala, Szekspira czy Hugo. Stworzył wtedy dwie sztuki teatralne, które jednak nie zachowały się do dziś. W 1841 roku otrzymał stopień podoficera, a w 1843 oficera. W świecie literatury debiutował nie jako pisarz, a jako tłumacz, przekładając z francuskiego m.in. dzieła Balzaca. To wtedy postanowił zająć się pisaniem na poważnie. Pierwszą powieścią Dostojewskiego byli  Biedni ludzie z 1846 roku. Książka spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem krytyki, a młodego debiutanta pasowano na następcę wielkiego Nikołaja Gogola i kontynuatora jego "dramy urzędniczej". Mniej przychylnie natomiast przyjęto Sobowtóra. Dostojewski napisał wówczas również Białe noce, Gospodynię, Nietoczkę Niezwanową. W 1849 roku pisarz wstąpił do tzw. Koła Pietraszewskiego, które grupowało młodych ludzi zainteresowanych dyskusją nad literaturą, krytykujących zacofanie kulturowe rosyjskiego społeczeństwa oraz carskie rządy. Za udział w nim sąd skazał młodego Fiodora i kilku jego towarzyszy na karę śmierci. 22 grudnia 1849 roku skazani stawili się przed plutonem egzekucyjnym, gdy nadeszła wieść o załagodzeniu wyroku. Oskarżonych zesłali na 4 lata katorgi. 

W tym czasie Dostojewski napisał powieść Skrzywdzeni i poniżeni. Zwolniony z kary dzięki wstawiennictwu wysokiej rangi urzędnika, został wcielony do wojska, gdzie służył w stopniu szeregowca przez kolejne sześć lat. Po śmierci Mikołaja I, nowy car Aleksander II w akcie łaski przywrócił mu tytuł szlachecki i rangę oficera, wkrótce potem wydano zgodę na jego powrót z zesłania. Dostojewski osiedlił się w Petersburgu, do którego dotarł 29 listopada 1859 roku. Czasy dziesięcioletniej niewoli w życiu Fiodora odcisnęły niezapomniane piętno. Dał temu wyraz, pisząc Wspomnienia z domu umarłych. Od stycznia 1861 roku pisarz redagował pismo „Wremia”, założone przez jego brata, Michała, zamknięte przez cenzurę dwa lata później za rzekome propolskie sympatie. W 1866 roku powstała historia Raskolnikowa, która ukazywała się początkowo w odcinkach na łamach prasy. Wydana w 1867 roku w formie książki -pod nazwą Zbrodnia i kara przyniosła autorowi wielki sukces W latach 1867-1869 powstała powieść  Idiota. W latach 70. w odcinkach ukazały się Biesy (w formie książkowej wydane w 1873 roku). W roku 1877 Dostojewski został członkiem-korespondentem Akademii Nauk, a pod koniec życia był chętnie widywany na dworze, choć jako były więzień polityczny wciąż pozostawał pod nadzorem policji. Słynną powieść  Bracia Karamazow, autor wydał tuż przed śmiercią w 1881 roku. Zmarł 9 lutego w 1881 roku w Petersburgu. Pochowano go na Cmentarzu Tichwińskim. Problematyka dzieł Dostojewskiego skupiona jest wokół pytania o istnienie Boga, naturę zła oraz kwestię niezawinionego cierpienia. Pisarz wielokrotnie poruszał problem rodzącego się wówczas socjalizmu, w którym widział duże zagrożenie dla dotychczasowego porządku opartego na rosyjskiej tradycji, silnej władzy cara i religii prawosławnej. Bohaterowie powieści Dostojewskiego, ich postawy i wybory są świadectwem ogromnej erudycji autora, świetnie orientującego się w nowinkach z dziedziny literatury, filozofii, socjologii czy polityki.

Źródło: obliczaludzi.pl/ mojepodrozeliterackie.pl
Źródło zdjęcia: wiez.pl