Uchodził za najwyższy autorytet moralny w Rosji na przełomie XIX-XX w. Jego idee miały znaczący wpływ na poglądy Mahatmy Gandhiego i Martina Luthera Kinga – 192. rocznica urodzin Lwa Tołstoja

Lew Tołstoj urodził się 9 września 1828 roku w Jasnej Polanie. Był pisarzem, dramaturgiem, autorem nowel i publicystą. Jego zainteresowania jako literata ściśle związane były z pochodzeniem, przebiegiem życiorysu i poglądami, które później złożyły się na zbiór przekonań filozoficznych i religijnych nazwanych tołstoizmem. Za najważniejsze dzieła pisarza powszechnie uznaje się Wojnę i pokój oraz Annę Kareninę – wielu badaczy literatury uważa te powieści za najdonioślejsze w całej historii literatury. Pierwsza z nich to rosyjska epopeja osadzona w czasach napoleońskich, druga jest romansem traktującym o prawie człowieka do szczęścia. Właśnie tego typu problemy najbardziej zajmowały rosyjskiego pisarza. 

Tołstoj pochodził z rodziny arystokratycznej. Gdy miał 2 lata stracił matkę, a siedem lat później zmarł jego ojciec. Wychowaniem chłopca i czwórki jego rodzeństwa zajęły się krewne ze strony ojca. Lew pobierał nauki w domu, najpierw od francuskiego, a potem niemieckiego guwernera. W 1844 roku zaczął studiować orientalistykę, a następnie prawo na Uniwersytecie Kazańskim, lecz po trzech latach z nich zrezygnował. Nauczyciele opisywali go jako człowieka niezdolnego i niechętnego. Wrócił do Jasnej Polany, gdzie poświęcił się nauce języka angielskiego, zajęciom z muzyki i samodzielnemu studiowaniu prawa. Jeszcze w czasie pobytu w Kazaniu zaczęły się rozwijać jego zainteresowania filozoficzne, szczególnie pod wpływem twórczości Jeana-Jacques’a Rousseau.

W 1849 roku otworzył w Jasnej Polanie szkołę dla dzieci chłopskich. Wiele czasu spędzał również w Petersburgu i Moskwie, głównie oddając się hazardowi. Niestroniący od rozrywek Tołstoj popadł w olbrzymie długi, które były efektem jego namiętności do kart. Postanowił wtedy pójść śladami starszego brata i w 1851 roku wstąpił do wojska. W czasie wojny krymskiej pisarz uczestniczył w starciach na Bałkanach oraz w Sewastopolu. W latach służby opublikował swoje pierwsze utwory literackie: pierwszą część trylogii autobiograficznej Dzieciństwo oraz Opowiadania Sewastopolskie. Po wojnie, uznawany już za przedstawiciela nowego pokolenia literackiego Rosji, zrezygnował w 1856 roku z kariery wojskowej, zamieszkując na przemian w Jasnej Polanie, Sankt Petersburgu i Moskwie.

Odbył dwie podróże po Europie Zachodniej w roku 1857 i w latach 1860-1861. Pierwszą z nich rozpoczął we Francji, następnie udał się do Szwajcarii i Włoch. Wrażenia z wojaży znalazły swe odbicie w opowiadaniu Lucerna. Druga podróż miała na celu zapoznanie się z problemami oświaty w Niemczech i we Francji. Szczególne wrażenie wywołała u niego jedna z wizyt w Paryżu, w czasie której był świadkiem egzekucji. To traumatyczne przeżycie napełniło go niechęcią do wszelkich rządów i przejawów krępowania ludzkiej wolności. Jednakże z obu wojaży przywiózł także wiele nowych pomysłów i wielki bagaż wiedzy. Po powrocie do Jasnej Polany otworzył kolejne szkoły dla chłopskich dzieci, w których był jednym z nauczycieli. Założył  ich aż 13, zajął się też wydawaniem periodyku pedagogicznego „Jasna Polana”, napisał i wydał podręczniki, opowiadania i bajki dla dzieci. 

W roku 1862 ożenił się z Zofią Bers, poświęcił się rodzinie, obowiązkom i gospodarstwu wiejskiemu oraz swej twórczości. Wciąż pracował nad kolejnymi dziełami, tworząc m.in. Wojnę i pokój. Największe przemiany jego poglądów przypadły na lata 70. XIX w., gdy działał na rzecz ludności wiejskiej. Lew Tołstoj wzywał do życia w zgodzie z naturą i miłowania bliźniego. Przykładał ogromne znaczenie do etyki, propagując postawę przeciwstawiania się złu dobrem i samodoskonalenia moralnego człowieka. Był przeciwny podziałowi na bogatych i biednych. Część z wynalazków cywilizacji uważał za zło, pogłębiające podział między tymi grupami. Świadectwem tych przekonań jest Spowiedź, którą Tołstoj napisał w latach 1879-1880. Występował również przeciw „czystej sztuce” uprawianej z potrzeby estetycznej. Do nauki Jezusa Chrystusa podchodził racjonalistycznie. Popadł w zatarg z rządem który skończył się zakazem rozpowszechniania jego pism i z Cerkwią - został ekskomunikowany i wydalony z niej w 1901. W tym czasie został nominowany do Literackiej Nagrody Nobla, której ostatecznie nie otrzymał.

Pod koniec życia, skłócony z własną rodziną z powodu majątku który planował rozdać ubogim, chciał zostać wędrowcem. Opór bliskich i rozterki pisarza uniemożliwiały realizację zamierzeń. Od 1909 roku w osobistych dziennikach Tołstoja coraz częściej pojawiały się zapisy o zamiarze opuszczenia domu. Jesienią 1910 opuścił potajemnie Jasną Polanę, by przeżyć resztę życia zgodnie ze swymi poglądami. W pociągu zachorował na zapalenie płuc. Zmarł 20 listopada 1910 roku na małej stacji kolejowej Astapowo.

Źródło: zyciorysy.pl/ terazteatr.pl/ zyciorysy.info/ eszkola.pl/ kultura.gazeta.pl