Najważniejsze u niej jest brak żadnego sentymentalizmu, żadnego miłosierdzia, lecz twarda opowieść o tym, co było. To wstrząsające i wzruszające. 86. rocznica urodzin Hanny Krall
Hanna Krall urodziła się 20 maja 1935 roku w Warszawie w żydowskiej rodzinie urzędników, jako córka Salomona Kralla i Felicji Jadwigi z domu Reichold. Przez pierwsze lata swojego życia mieszkała w Lublinie. Podczas II wojny światowej z rąk niemieckich zginęło wielu członków jej najbliższej rodziny, w tym ojciec. Sama uratowana z transportu do getta, wojnę przeżyła ukrywana przez Polaków, które finansowała Żegota. Holocaust i losy Żydów polskich z czasem stały się głównym tematem jej twórczości. Po wojnie została umieszczona w sierocińcu dla dzieci żydowskich w Otwocku. W latach 1951-1955 studiowała dziennikarstwo na Uniwersytecie Warszawskim. Swój pierwszy tekst napisała na czwartym roku, na seminarium, które prowadził Marian Brandys. Był to reportaż o podwórku przy ulicy Targowej na warszawskiej Pradze. Podwórko znajdowało się na zapleczu bazaru Różyckiego, gdzie składowano towary legalne i nielegalne, a kobiety gotowały, by później sprzedać swoje wyroby w słoikach. Marian Brandys po jego przeczytaniu wyraził się tymi słowy: "Za dużo formy, koleżanko. Prostota jest i bardziej szlachetna, i nie starzeje się."
Po studiach rozpoczęła swoją pierwszą dziennikarską pracę w redakcji „Życia Warszawy”. W 1969 roku została zatrudniona w „Polityce”, do której ściągnął ją Mieczysław Rakowski, redaktor naczelny tygodnika. Poznał Krall w 1966 roku w Moskwie, gdzie przebywała razem z mężem Jerzym Szperkowiczem, korespondentem "Życia Warszawy". Przez kilka lat była korespondentką redakcji w ZSRR. Reportaże pisane podczas tych podróży zaowocowały wydaniem w 1972 roku pierwszej książki autorki Na wschód od Arbatu. Już w pierwszych utworach Krall ukształtował się charakterystyczny dla jej warsztatu pisarskiego styl: krótki, oszczędny w słowach, opierający się na wypowiedzi bohatera ze znikomym komentarzem autorskim. Dziennikarka miewała kłopoty z cenzurą. W roku 1976 nakładem wydawnictwa "Iskry" miała ukazać się kolejna książka Szczęście Marianny Głaz. Pomimo tego, że utwór przeszedł pomyślnie przez decyzje wydawnicze, recenzje i prace redaktorskie, cały gotowy skład został zniszczony. W 1981 roku podobny los spotkał inną jej książkę Katar sienny, której nakład został skonfiskowany przez cenzurę i przemielony w 1986 roku.
Światową sławę przyniósł jej wydany w 1977 roku publikacja - Zdążyć przed Panem Bogiem. Historia powstania tej książki jest zadziwiająca. Reporterka pojechała do Łodzi, żeby napisać tekst o fabryce. Nie znalazła tam jednak nic interesującego. Wybrała się więc do kawiarni, otworzyła gazetę gdzie przeczytała, że profesor Jan Moll przeprowadził pionierską operację serca. Zaciekawiona, poszła do kliniki dowiedzieć się, na czym polegał ów przełom. Profesor wyjaśnił jej wszystko i doradził, aby gotowy tekst pokazała doktorowi Markowi Edelmanowi, który poprawi ewentualne błędy. Napisała reportaż, wróciła do Łodzi i tak poznała Edelmana. Nie wiedziała wówczas o nim nic poza tym, że był jednym z dowódców powstania w getcie warszawskim. Edelman przeczytał tekst i nie znalazł błędów. W reportażu, który powstał w wyniku spotkania, zawarte zostały wspomnienia bohatera z czasów wojny oraz pracy w zawodzie lekarza kardiochirurga.
W latach osiemdziesiątych, pełniła funkcję zastępcy kierownika literackiego Zespołu Filmowego „Tor”. Czytała i oceniała scenariusze oraz proponowała tematy. Pracowała między innymi z Krzysztofem Kieślowskim, którego poznała kilka lat wcześniej, niedługo po wydaniu Zdążyć przed Panem Bogiem. Przyjaźnili się przez prawie dwadzieścia lat, do końca jego życia. Film Kieślowskiego pod tytułem „Krótki dzień pracy”, opowiadający o radomskim Czerwcu 76’, został napisany na podstawie reportażu Hanny Krall - Widok z okna na pierwszym piętrze, który ukazał się na łamach „Polityki”. Reportaże pisarki zostały wydane w kilku zbiorach, wśród których znajdowały się Trudności ze wstawaniem, Taniec na cudzym weselu i To ty jesteś Daniel. Jest ona również autorką powieści Okna i Sublokatorka. Jej książkowy reportaż Król Kier znów na wylocie został okrzyknięty Książką Roku 2006 w plebiscycie księgarzy, czytelników i bibliotekarzy. Pisarka została laureatką wielu nagród literackich, między innymi Nagrody im. Bolesława Prusa i Nagrodą Literacką im. Władysława Reymonta, a w 2014 roku, za całokształt twórczości, otrzymała Nagrodę Literacką im. Juliana Tuwima. Była również wielokrotnie odznaczana, np. Orderem Ecce Homo oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Otrzymała także Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” i Dziennikarski Laur od Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Twórczość Krall przetłumaczono na wiele języków. Należała do Związku Literatów Polskich (1978–1983). Była członkinią Stowarzyszenia Pisarzy Polskich od 1989 do sierpnia 2020 roku.
Źródło:
merlin.pl/wikipedia.org/culture.pl/dzieje.pl
Komentarze
Prześlij komentarz